Historia wsi i okolic

Separator

 

Nazwa Rolbik, w języku kaszubskim Rolbiek lub Rolbik, Rolbekeniem, Rolbick, dawniej Rubik, Rulbik, Rohrbegk, w czasie II wojny światowej Rollbeck i Rolbik, najprawdopodobniej pochodzi od nazwiska Rulbiecki lub Rolbiecki, o czym przekonują dokumenty źródłowe dotyczące powstawania wsi.

Mieszkańcy Rolbika

Rolbik

Rolbik - pojawia się w 1350 roku jako pustkowie królewskie z karczmą krzyżacką. Istnienie karczmy i młyna nad rzeką Rohrbecke zaświadczają krzyżackie dokumenty z roku 1350. Kontrakt na założenie karczmy z 1350 roku wystawił komtur Konrad Vullekop dla Ehesslaima, karczmarza w Rolbiku. Karczmarz ten otrzymał prawo sprzedaży chleba, mięsa, piwa, śledzi i soli, a ponadto mógł użytkować kawałek gruntu i łąkę. Za wszystko jako czynsz dawać miał rocznie 2 grzywny chełmińskie na św. Marcina.

Według wzmianki z 1400 roku młyn dawał roczny czynsz, pobierany w dzień Oczyszczenia NMP tj. 2 lutego w wymiarze aż 9 grzywien srebra i 2 łasztów żyta. Najprawdopodobniej młyn został zniszczony w 1433 roku przez działające wówczas na Pomorzu wojska polsko-husyckie. Młyn przestał funkcjonować, ale karczma nie straciła na znaczeniu. Przetrwała wojnę trzynastoletnią i już po 1503 roku stale o niej słyszymy. Po 1466 roku Robnik był wsią królewską.

Stara chata

Rodzina Kręckich

Przez następne 3 dziesięciolecia stosunki własnościowe w Rolbiku nie uległy zmianie. Rejestr podatkowy z 1648 roku notuje wpłatę z dwóch tutejszych karczm, a wysokość wpłacanej kwoty wskazuje, że nie dawały one wielkiego dochodu. Tędy z Brus w kierunku Bytowa przebiegała wówczas tzw. KASZUBSKA DROGA. Krzyżacy w 1635 roku przyznali te tereny Janowi Rulbieckiemu. Potwierdził to król Władysław IV w 1664 roku.

Na początku XVII wieku Rolbik określany jest w źródłach już nie jako samotna leśna karczma, lecz jako pustkowie czyli osada z uprawianymi gruntami. Cenne wiadomości o nowej sytuacji przyniósł inwentarz z 1632 roku. Możemy w nim przeczytać, że „pustkowie Rulbik leży nad rzeką Otocznicą albo Młoszenicą, i ma dwóch possessorów, każdego na osobnym siedlisku…”. Z jednej stronie rzeki mieszkał Jan Kulbicki Jarzębaty, a z drugiej Piotr Giersz. Obaj mogli wykazać się odpowiednimi przywilejami.

Resztówka

Zbrzyca

Z czasem nazwa rzeki zmieniła się na Zbrzyca, a dawna wieś niemiecka wzięła nazwę od mieszkańców Rolbieckich. W 1780 roku osadę, traktowaną jako pustkowie, zamieszkiwało 6 rodzin, razem 26 osób. Na początku XX wieku Rolbik liczył 193 mieszkańców.

Na podstawie Janiny Głomskiej

Rolbiczanie

MARCELI WIELEWSKI

Urodził się 22 IV 1909 roku w Rolbiku. W wieku 19 lat zdał maturę w gimnazjum klasycznym w Chojnicach W 1934 roku Wielewski uzyskał magisterium z filologii klasycznej na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu i w tym samym roku rozpoczął pracę w gimnazjum w Brodnicy.

Rolbiczanie

AMBROŻY FELIKS KASZUBOWSKI

Podczas okupacji hitlerowskiej był członkiem Tajnej Organizacji Wojskowej „Gryf Pomorski”. „GP” działała głównie w powiatach kaszubskich, na terenie lasów pomorskich. Naturalnym zapleczem kadrowym organizacji byli mieszkający i pracujący w lesie ludzie - administracja lasów państwowych i robotnicy leśni.

Rolbiczanie

STANISŁAW PESTKA (JAN ZBRZYCA)

Urodził się 8 kwietnia 1929 roku we wsi Rolbik jako syn nauczyciela tutejszej szkoły. Od najmłodszych lat Stanisław Pestka wychowywany był w typowo kaszubskim otoczeniu. Przyjaźnił się z wiejskimi dziećmi posługując się językiem przodków.

Rolbiczanie

WŁADYSŁAW WIELEWSKI

Urodził się 14 grudnia 1902 r. w Rolbiku jako szóste dziecko Józefa i Anieli z domu Przyworska. Jego rodzice prowadzili duże gospodarstwo rolne i posiadali młyn wodny. Ukończył szkołę podstawową w rodzinnej miejscowości, a następnie Gimnazjum Państwowe w Chojnicach. W 1923 r. wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie.

Rolbiczanie

LEON POEPLAU

Urodził się 14 czerwca 1910 w Rolbiku jako syn nauczyciela Wojciecha Poeplau i Klary z domu Makowskiej. Mieszkał i uczył się w szkole powszechnej w Rolbiku. Ukończył Państwowe Gimnazjum w Chełmży. Po maturze wstąpił do Seminarium Duchownego w Pelplinie, gdzie 17 grudnia 1932 otrzymał święcenia kapłańskie.

Rolbiczanie

BRACIA KRĘCCY

Podczas II Wojny Światowej rodzina Kręckich z Rolbika zaangażowana była w pomoc tamtejszym partyzantom. Czołowymi postaciami byli czterej bracia Kręccy. Bracia charakteryzowali się niewielkim wzrostem. Na zdjęciu podczas rewizji hitlerowskiej 24 listopada 1941 roku.

Gnome & Rhone AX2

GNOME & RHONE AX2

Paryska fabryka silników lotniczych Société des Moteurs Gnome et Rhone, powstała w 1915 r. z połączenia dwóch zasłużonych wytwórni - Gnome (1905) i Le Rhone (1912), które produkowały silniki dla potrzeb lotnictwa francuskiego. W 1920 Gnome & Rhone kupiła licencję na produkcję brytyjskiego motocykla ABC (All British Company). Później w 1935 pojawił się górnozaworowy typ X - 746 cm oraz w 1937 r. model skonstruowany specjalnie dla potrzeb wojska AX2 - 800 cm z dwucylindrowym silnikiem dolnozaworowym. Fabryka pod nazwą SNECMA istnieje i pracuje nad najnowszymi konstrukcjami lotniczymi oraz w kosmicznych programach badawczych. Do 1959 SNECMA produkowała pod nazwą Gnome Rhone motocykle dwusuwowe o pojemnościach 125, 175 i 200 cm.

W czasie okupacji niemieckiej produkcję kontynuowano na potrzeby armii niemieckiej. W ten właśnie egzemplarz Gnome & Rhone AX2 był wyposażony korpus niemieckiej policji szturmowej stacjonujący w rejonie ROLBIKA. W 1945 roku podczas natarcia wojsk radzieckich uciekający przez wioskę Milachowo-Młyn Niemcy porzucili ten uszkodzony motocykl między Zbrzycą, a skarpą i tak tam pozostał. Tuż po wojnie jeden z pracowników leśnych otrzymał ten motocykl w zamian za pomoc przy wywożeniu drewna w okolicach ROLBIKA. Udało się go przechować w kawałkach przez wiele lat. Po żmudnym i pieczołowitym remoncie jest w posiadaniu kolekcjonera pana Tadeusza Przewoskiego. Informacja zaczerpnięta ze strony http://www.wiadomosci24.pl/

SZOPA MŁYŃSKA

Zrekonstruowany budynek usytuowany dawniej przy młynie w miejscowości Rolbik. W jednej części szopy zgromadzono narzędzia i sprzęty pomocne w eksploatacji wiatraka, w drugiej odtworzono olejarnię z tradycyjną prasą do wytłaczania oleju z prażonego siemienia lnianego. Budynek wzniesiono w konstrukcji szkieletowej i oszalowano deskami. Posiada płaski dach kryty papą. Do zwiedzanie w MUZEUM - KASZUBSKI PARK ETNOGRAFICZNY im. Teodory i Izydora Gulgowskich we Wdzydzach Kiszewskich.

Szopa Młyńska

Dzieciństwo

„DZIECIŃSTWO”

„DZIECIŃSTWO” - biograficzna opowieść Anny Łajming. Doskonała lektura dla wszystkich tych, których fascynują dzieje ziemi zaborskiej. Barwna narracja małej dziewczynki mieszkającej w niedalekim Przymuszewie z okresu poprzedzającego odzyskanie przez Polskę niepodległości. Tekst okraszony dialogami kaszubskimi, przedstawiający uroki, ale też i trudy ówczesnego życia rodzin kaszubskich i żyjących obok rodzin niemieckich. Polecamy.

TRUPIA DROGA

Z Rolbika do Leśna prowadzą dwie drogi. Jedna nazwana swego czasu „Telegrafką” (wzdłuż niej stanęły słupy telegraficzne) biegnie bliżej Zbrzycy. Bardziej oddalona od brzegu rzeki wiedzie droga zwana „Trupią”. Jak łatwo się domyśleć drogą tą odprowadzano zmarłych w kierunku leśnieńskiego cmentarza. Kondukt szedł pieszo za wozem z ustawioną trumną. Rodzina i najbliżsi szli do Leśna. Pozostali żegnali się ze zmarłym przy Bożej Męce. Tak Kaszubi nazywali przydrożne krzyże i kapliczki.

Trupia droga

Poligon SS

POLIGON SS PRUSY ZACHODNIE

Jesienią 1943 roku rozpoczęto tworzenie poligonu wojskowego na terenie Zaborów. SS-Truppenübungsplatz Westpreußen Bruss obejmował swoim obszarem prawie 700 kilometrów kwadratowych. Granice poligonu stanowiły miejscowości: Brusy- Żabno- Konarzyny- Rekowo- Lipusz - Dziemiany- Brusy. Siedzibą dowódcy wojskowego poligonu został były dwór Sikorskich w Chełmach Wielkich. Już w sierpniu 43 roku rozpoczęto wysiedlanie ludności miejscowej ze wszystkich okolicznych wsi, pozostawiając jedynie obsługę poligonu. To również nie ominęło Rolbika. Większość mieszkańców wywieziono do Leśna, a następnie do Bytowa. Na poligonie próbowano odtworzyć resztki 15 Waffen-Grenadier Division SS zniszczonej na froncie wschodnim w skład, której wchodzili przede wszystkim żołnierze łotewscy. 2 stycznia 1945 roku rozpoczęto ewakuację obszaru szkoleniowego SS Prusy Zachodnie ze względu na zbliżanie się Armii Czerwonej.

Fotografie

historia-fotografie-1
historia-fotografie-2
historia-fotografie-3
historia-fotografie-4
historia-fotografie-5
historia-fotografie-6
historia-fotografie-7
historia-fotografie-8
historia-fotografie-9
historia-fotografie-10
historia-fotografie-12
historia-fotografie-11
historia-fotografie-13
historia-fotografie-14

Dokumenty i mapy

historia-dok
historia-dok-1
historia-dok-2
historia-dok-3
historia-dok-4
historia-dok-5
historia-dok-6
historia-dok-7
historia-dok-8